مدلسازی رویشگاه بالقوه گونه گیاهی boiss.)) ferula ovinaبا استفاده از روش های artificial neural network و multivariate adaptive regression splines در منطقه فریدونشهر استان اصفهان

نحوه پراکنش مکانی گونه ها متضمن درک عوامل بوم شناختی موثر برآنها می باشد که نقش برجسته ای در ارزیابی، حفاظت، توسعه و برنامه ریزی های منطقه ای دارد. بررسی پراکنش رویشگاه و تناسب آن برای گونه های گیاهی اغلب با محدودیت و کمبود اطلاعات روبرو است. یکی از ابزارهای بالقوه جهت کامل نمودن و رفع کمبود اطلاعات درباره علل پراکنش گونه ها و تناسب رویشگاهی، استفاده از مدلسازی پراکنش بالقوه گونه ها می باشد که با الگوریتم های ریاضی مختلف قابل انجام است. این مطالعه با هدف مدلسازی و تهیه نقشه رویشگاه بالقوه گونه گیاهی (.boiss) ferula ovina با استفاده از روش های ann و mars در بخشی از مراتع فریدونشهر استان اصفهان با مساحت 99000 هکتار انجام شد. بدین منظور، رخداد گونه کما در 278 سایت مطالعاتی (شامل137سایت حضور و141سایت عدم حضور ) با استفاده از روش نمونه برداری تصادفی طبقه بندی شده جمع آوری گردید. نقشه پراکنش مکانی عوامل محیطی از قبیل خصوصیات توپوگرافی( ارتفاع ازسطح دریا، جهت جغرافیایی و شیب) داده های ادافیکی (برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک) و اقلیمی (میانگین سالانه درجه حرارت، میانگین بارش سالانه و...) به روش کریجینگ و وزن دهی معکوس فاصله تهیه شد. ارتباط بین رخداد گونه کما و عوامل محیطی با استفاده از روش های ann و mars بصورت مدل ریاضی تعریف شد. سپس با تعریف روابط در سیستم اطلاعات جغرافیایی مدل های مذکور از فضای اکولوژیک به فضای جغرافیایی بصورت یک نقشه تبدیل گردید. در این مطالعه به منظور مقایسه عملکرد حاصل از دو مدل، متغیرهای ورودی هر دو مدل یکسان در نظر گرفته شد. با توجه به آنالیز مولفه های اصلی، ماتریس همبستگی و نمودار جعبه ای از 31 متغیر محیطی تولید شده، تعداد 5 متغیر مستقل شامل درصد شن، درصد سیلت، درصد ماده آلی، ارتفاع و شیب به عنوان ورودی مدل انتخاب گردید. نتایج ارزیابی مدل نشان داد که عملکرد دو مدل ann و mars به ترتیب با سطح زیر منحنی پلات های roc برابربا 9/0 و 84/0 عالی و خوب بوده و با ضریب کاپای 66/0 و 57/0 خوب و متوسط می باشد. این نتایج بیانگر تطابق نسبتاً خوب مدل با دنیای واقعی می باشد و می توان گفت که مدل های مذکور از توانایی بالایی در پیش بینی پراکنش مکانی گونه کما در یک مقیاس محلی برخوردارند. با استفاده از آستانه اپتیمم حاصل از ارزیابی مدل ها، نقشه تناسب رویشگاه (صفر و یک) برای گونه کما بدست آمد. بر این اساس، سطح رویشگاه مناسب این گونه با توجه به مدل ann برابر 36713 هکتار(%37 از کل منطقه) و برای مدل mars برابر 27379 هکتار (%27 از کل منطقه) می باشد. بر اساس منحنی های عکس العمل گونه، بیشترین حضور گونه کما در ارتفاع 2800-2400 متر، شیب 40-15 درجه، شن 25/20- 9 درصد ، سیلت 28- 22 درصد و ماده آلی 57/4- 5/3 درصد مشاهده می شود. نتایج نشان داد که دو مدل ann و mars می توانند به عنوان ابزاری مفید برای استفاده مدیران و کارشناسان بخش مرتع به منظور شناسایی مناطق مستعد جهت عملیات اصلاحی همچون بذرکاری و بوته کاری پیشنهاد گردد.